5 Lợi Ích Sức Khỏe Của Axit Folic (Vitamin B9)

Axit folic là dạng tổng hợp của folate – một loại vitamin B9 tự nhiên. Folate đóng vai trò thiết yếu trong quá trình hình thành DNA và phân chia tế bào. Bổ sung axit folic không chỉ giúp điều trị tình trạng thiếu hụt folate mà còn hỗ trợ sự phát triển ống thần kinh khỏe mạnh trong thai kỳ.

Axit Folic Và Folate Khác Nhau Thế Nào?

Folate có tự nhiên trong thực phẩm, trong khi axit folic là dạng tổng hợp thường thấy trong thực phẩm tăng cường (như bánh mì, mì ống, ngũ cốc) và các loại thực phẩm chức năng.

1. Ngăn Ngừa Dị Tật Ống Thần Kinh

Các chuyên gia y tế khuyến cáo phụ nữ mang thai hoặc có kế hoạch mang thai nên bổ sung axit folic để giảm nguy cơ dị tật ống thần kinh ở thai nhi – bao gồm các dị tật ảnh hưởng đến não, cột sống và tủy sống như nứt đốt sống (spina bifida) và vô sọ (anencephaly).

Việc bổ sung 400 mcg axit folic mỗi ngày trong thai kỳ có thể giảm nguy cơ dị tật. Từ năm 1998, Mỹ đã yêu cầu tăng cường axit folic trong thực phẩm, giúp giảm 28% tỷ lệ dị tật ống thần kinh từ 1998–2011.

2. Có Thể Hỗ Trợ Điều Trị Các Vấn Đề Tâm Thần

Nhiều nghiên cứu phát hiện mức folate thấp có liên quan đến trầm cảm – khoảng 30% người bị trầm cảm nặng bị thiếu folate.

Một số nghiên cứu cho thấy axit folic có thể hỗ trợ điều trị rối loạn lưỡng cực, trầm cảm sau sinh và tâm thần phân liệt, đặc biệt khi kết hợp với thuốc chống trầm cảm. Tuy nhiên, các bằng chứng vẫn còn chưa thống nhất và cần thêm nghiên cứu.

3. Giảm Nguy Cơ Đột Quỵ

Axit folic giúp giảm mức homocysteine – một axit amin nếu tăng cao có thể làm tăng nguy cơ đột quỵ. Tại các quốc gia chưa tăng cường axit folic vào thực phẩm, việc bổ sung axit folic đã giúp giảm nguy cơ đột quỵ đến 15%.

Một nghiên cứu lớn tại Trung Quốc kéo dài 4,5 năm cho thấy việc dùng kết hợp axit folic và thuốc hạ huyết áp enalapril giúp giảm nguy cơ đột quỵ đến 21% so với chỉ dùng enalapril đơn lẻ.

4. Làm Chậm Thoái Hóa Điểm Vàng Do Tuổi Tác (AMD)

Axit folic liều cao có thể làm chậm tiến triển của bệnh thoái hóa điểm vàng – nguyên nhân hàng đầu gây mất thị lực trung tâm ở người lớn tuổi.

Các nghiên cứu cho thấy bổ sung vitamin B6, B12 và axit folic giúp điều hòa homocysteine – yếu tố nguy cơ liên quan đến AMD. Một nghiên cứu theo dõi 2.525 người trong 13 năm cho thấy bổ sung B9 và B12 giúp giảm nguy cơ tiến triển đến giai đoạn nặng.

5. Điều Trị Thiếu Folate

Thiếu folate không phổ biến, nhưng có thể gặp ở người mắc bệnh viêm ruột (IBD) hoặc bệnh thận mãn tính. Việc bổ sung axit folic giúp khôi phục mức folate và điều trị thiếu máu nguyên bào khổng lồ – một dạng thiếu máu do tế bào hồng cầu lớn và chưa trưởng thành.

Các triệu chứng bao gồm: mệt mỏi, khó thở, tim đập nhanh, lở miệng. Bổ sung folate cũng giúp điều trị tình trạng tăng homocysteine máu, đặc biệt ở người bệnh thận hoặc có rối loạn di truyền.

Các Nguồn Cung Cấp Folate và Axit Folic

• Axit folic không có sẵn tự nhiên, nhưng thường được thêm vào thực phẩm tăng cường:
  • Ngũ cốc (½ cốc): 100 mcg (25% nhu cầu hàng ngày)
  • Cơm trắng nấu chín (½ chén): 90 mcg
  • Mì ống nấu chín (½ chén): 74 mcg
  • Bánh mì trắng (1 lát): 50 mcg
• Folate tự nhiên có trong:
  • Đậu lăng nấu chín (1 chén): 358 mcg (90%)
  • Gan bò (90g): 212 mcg
  • Củ dền (1 chén): 148 mcg
  • Măng tây (½ chén): 134 mcg
  • Bơ, cam, đu đủ, rau bina, súp lơ xanh,…

Cách Bổ Sung Axit Folic

Axit folic có dạng viên nang, viên nén, kẹo dẻo hoặc tích hợp trong vitamin tổng hợp, vitamin tiền sản và vitamin nhóm B.

• Có thể uống lúc đói để hấp thu tốt hơn
• Lượng hấp thu giảm nếu dùng chung với thức ăn

Liều Dùng Khuyến Nghị

• Người trưởng thành: 400–800 mcg/ngày
• Phụ nữ mang thai: 600 mcg/ngày
• Cho con bú: 500 mcg/ngày

Trường hợp đặc biệt (có tiền sử dị tật thai nhi): có thể được kê đến 4.000 mcg/ngày theo hướng dẫn bác sĩ.

Axit Folic Có An Toàn Không?

Tổng liều không nên vượt quá:

• Người lớn: 1.000 mcg/ngày
• Trẻ nhỏ: 300–800 mcg tùy độ tuổi

Dùng quá liều có thể che giấu thiếu hụt vitamin B12 và tăng nguy cơ ung thư ruột kết, ung thư tuyến tiền liệt (theo một số nghiên cứu).

Tác Dụng Phụ Có Thể Gặp

Hiếm gặp, nhưng khi dùng liều cao (>1.000 mcg/ngày) có thể gây:

• Tiêu chảy
• Mất ngủ
• Buồn nôn
• Phát ban
• Khó chịu dạ dày
• Phản ứng dị ứng nghiêm trọng (rất hiếm): phát ban, ngứa, khó thở, sốc phản vệ

Tương Tác Thuốc

Axit folic có thể tương tác với:

• Thuốc động kinh (phenytoin, carbamazepine, valproate)
• Methotrexate (thuốc điều trị ung thư)
• Sulfasalazine (điều trị viêm loét đại tràng)

Hãy tham khảo bác sĩ nếu bạn đang dùng các thuốc trên.

Câu Hỏi Thường Gặp

Axit folic có giúp giảm mỡ bụng không? Một vài nghiên cứu trên gà cho thấy axit folic có thể giảm mỡ bụng, nhưng chưa có đủ bằng chứng ở người.

Thiếu axit folic có triệu chứng gì?

• Suy giảm trí nhớ
• Trầm cảm
• Chán ăn
• Lưỡi đỏ, sưng đau và dày

Axit folic có giúp tăng năng lượng không? Axit folic thuộc nhóm vitamin B, giúp chuyển hóa carbohydrate thành glucose – nguồn năng lượng chính cho cơ thể. Vì vậy, nó giúp hỗ trợ quá trình tạo năng lượng, nhưng không phải là chất tăng lực trực tiếp như caffeine.

Kết Luận Nhanh

Axit folic là một dưỡng chất thiết yếu, đặc biệt quan trọng trong thai kỳ và sức khỏe tim mạch, thị lực và chức năng não bộ. Việc bổ sung đúng cách có thể ngăn ngừa nhiều bệnh lý nguy hiểm. Tuy nhiên, không nên tự ý bổ sung liều cao mà không có hướng dẫn từ chuyên gia y tế.

Nguồn: https://www.health.com/folic-acid-7499062